O nas

O nas

Przemysłowy rozwój przygranicznej osady Sosnowiec miał miejsce w drugiej połowie XIX wieku. Przyczyniło się do tego wiele czynników natury politycznej i gospodarczej.  Na terenach wiejskich nie funkcjonowały cechy, tak więc byli oni zrzeszeni w okolicznych miastach. Zmieniło się to dopiero w 1902 r. gdy Sosnowiec uzyskał prawa miejskie.W historyczno-statystycznym opisie miasta z 1902 r. znajduję się informacja o rzemieślnikach funkcjonujących na terenach, które utworzyły miasto. Wymieniono: 103 warsztaty szewskie, 60 piekarni, 40 warsztatów stolarzy, 10 kowali, 80 krawców, 10 zakładów fryzjerskich itd. Wraz z powstaniem miasta zaistniała możliwość zawiązaniasię organizacji rzemieślniczych. 8 maja 1906 r. powstaje Cech Murarzy i Cieśli. Starszym Cechu wybrany został Jan Stefański, a podstarszym Andrzej Frudziński. 1 maja 1907r. zatwierdzono Cech Piekarzy, ze starszym Edmundem Hauke, a następnie Franciszkiem Kiepurą. 2 września 1908 r. zgromadzenie utworzyli rzeźnicy, na czele których stanął Albin Ochocki. W 1911 r. Cech Kowali i Ślusarzy przeniósł się z Będzina do Sosnowca.

Praca w nowo powstałym mieście była dużym wyzwaniem, gdyż znajdowało się ona na rubieżach cesarstwa rosyjskiego, gdzie dominowały duże zakłady przemysłowe. Istniała potrzeba wsparcia drobnych przedsiębiorców, tak aby umożliwić im funkcjonowanie. W 1903 r. powstało Towarzystwo Pożyczkowo-Oszczędnościowe. Na ogólną liczbę członków zgromadzonych w ciągu roku, rzemieślnicy stanowili 29 %. Pamiętać jednak musimy, że przystąpić do Towarzystwa mogli jedynie Polacy. Docenić powinniśmy wszystkich tych, którzy tworzyli cechy w początkach XX wieku, zważywszy na problemy gospodarcze, polityczne, czy narodowościowe. A byli to wybitni ludzie, którzy swoim zaangażowaniem i wkładem w rozwój gospodarczy zmieniali obraz rodzącego się miasta. Zapisali się oni w naszej lokalnej historii nie tylko pracą w swoich warsztatach. Z całą pewnością znaną postacią jest Franciszek Kiepura, ojciec światowej sławy tenora Jana Kiepury. Franciszek Kiepura urodził się 30 września 1877 r. we wsi Węglowice w powiecie częstochowskim.

Na początku stulecia przyjechał on do przygranicznej osady w poszukiwaniu zatrudnienia. Z upływem czasu zakupił dom wraz z piekarnią przy ulicy Miłej 4 w Sosnowcu. A dzięki swej ciężkiej pracy, zdobytej wiedzy i doświadczeniu wybrany został Starszym Cechu Piekarzy w 1913 r. Odznaczył się postawą godną naśladowania w czasie walk niepodległościowych, gdy działał w konspiracyjnej milicji obywatelskiej. Rzemieślnicy aktywnie uczestniczyli w walkach o narodowe wyzwolenie spod jarzma zaborców. Okres pierwszej wojny światowej spowodował ogromne trudności w życiu rzemieślniczym. Zamknięte zostały duże zakłady przemysłowe, powstało ogromne bezrobocie, trudności aprowizacyjne, a to wszystko rzutowało na sytuację życiową ludności. Z drugiej strony władze okupacyjne, aby osiągnąć zamierzone cele polityczne, przyznały mieszkańcom regionu pozorne swobody obywatelskie. Przejawiało się to w bardziej liberalnym podejściu do polskich organizacji, co umożliwiło reaktywowanie działalności cechów i powstanie nowych stowarzyszeń rzemieślniczych. Jeszcze w 1916 r. powstał w Sosnowcu Cech Stolarzy i Cieśli, na czele z Józefem Banasikiem oraz Cech Fryzjerów i Perukarzy, ze starszym Rudolfem Niepielskim.

Rok 1918 – odrodzenie Polski i zawiązanie kolejnych cechów: Szewców i Cholewkarzy, Krawców oraz Zdunów.
Zalegalizowano Cech Fryzjerów i Perukarzy. W międzywojniu powstają: Cech Bednarzy, Cech Blacharzy i Dekarzy, Cech Rymarzy, Cech Malarzy oraz Cech Kuchmistrzów. Podjęte zostały próby stworzenia organizacji, która będzie wspierała rzemieślników. Poszukiwano również nowych form organizacyjnych, które były konieczne w zmienionej sytuacji polityczno-gospodarczej.  W 1916 r. zawiązała się Rada Rzemieślnicza zrzeszająca cechy będzińskie i sosnowieckie. Na jej czele stanął  Adam Król,  mistrz piekarski z Sosnowca. Zorganizowano kursy doszkalające, które odbywały się w szkole handlowej przy ul. Zygmunta w Sosnowcu. Rada wspierała także bezrobotnych rzemieślników i ich rodziny. W tym czasie powstało Towarzystwo Rozwoju Rzemiosła i Handlu. Jednym z jego organizatorów i długoletnim prezesem był stolarz Ludwik Wałkowski. W 1923 r. weszło w skład Towarzystwa Rzemieślniczego. Najważniejsze postulaty to: wspieranie swoich członków, udzielanie porad prawnych, pomoc w zdobyciu nowej wiedzy i rozszerzanie posiadanej, udzielanie pomocy rzemieślnikom w trudnej sytuacji.

W 1916 r. powstała Rada Rzemieślnicza Okręgowa, na czele której stanął Adam Król, piekarz, a po nim Józefat Kruszyński, ślusarz, obaj z Sosnowca. 9 września 1917 r. powstała Rada Rzemieślnicza Zjednoczonych Cechów Zagłębia Dąbrowskiego z siedzibą w Będzinie. Rady rzemieślnicze w zagłębiowskich miastach dały początek
Towarzystwu Rzemieślniczemu w Sosnowcu, które było filią Centralnego Towarzystwa Rzemieślniczego w Warszawie. Powstało ono 9 listopada 1920 r. Jednoczyło polskich rzemieślników, podnosiło poziom oświatowo-kulturalny oraz tworzyło szkolnictwo zawodowe. A przede wszystkim chroniło interesy gospodarcze rzemiosła sosnowieckiego. Tworzyło i popierało wszystkie rodzaje rzemieślniczych spółek spółdzielczych oraz zakładanie domów handlowych i składnic. Udzielało porad prawnych stowarzyszeniom oraz ułatwiało ich funkcjonowanie.     Na czele Towarzystwa stanął Józefat Kruszyński, mistrz ślusarski. Kancelaria Zarządu mieściła się przy ul. Sienkiewicza nr 8 w domu P Otrąbskiego.

W okresie międzywojenny sosnowieckie rzemiosło podlegało Izbie Rzemieślniczej w Kielcach. Powodowało to wiele problemów, ponieważ odległość wpływała na nieterminowe załatwianie spraw, co dodatkowo utrudnione było przez brak własnego reprezentanta. Wybory do kieleckiej Izby Rzemieślniczej odbyły się tylko raz – w 1929 r., i znalazł się
w niej tylko jeden reprezentant z Sosnowca – Feliks Słuszek.

Na terenie miasta Sosnowca mieszkali ludzie o różnej kulturze i różnym wyznaniu. Przejawia się to również w życiu rzemieślniczym, którego ważnym elementem była społeczność żydowska. Koegzystencja przechodziła wiele etapów i oparta była w dużej mierze na konkurencji w poszczególnych branżach.

W 1917 r. władze okupacyjne wyraziły zgodę na powstanie żydowskich cechów rzemieślniczych. Utworzono wówczas Cech Rzeźniczy Rzeźników Wyznania Mojżeszowego z siedzibą przy ulicy Policyjnej 12 (obecnie Dekerta 12). Miał on regulować rzezi i sprzedaż bydła w Sosnowcu oraz wspierać zubożałych członków. Organizacją obejmującą wszystkich żydowskich rzemieślników z Sosnowca było Żydowskie Stowarzyszenie Rzemieślnicze mieszczące się przy ulicy Targowej 7. W mieście działał również Związek Piekarzy Żydowskich z siedzibą przy ulicy Kołłątaja 9. Podziały na rzemieślników chrześcijan i Żydów funkcjonowały we wszystkich miastach zagłębiowskich. Do wyjątków należał cech fryzjerów w Sosnowcu i Dąbrowie, piekarzy w Będzinie oraz szewców w Czeladzi, gdyż skupiały one członków różnych wyznań. W 1936 r. sosnowiecki cech fryzjerów wprowadził klauzulę wyznaniową i zabronił wstępowania Żydom.

W sosnowieckim cechu rzeźniczym była krótkotrwała próba włączenia do niego majstrów żydowskich, która zakończyła się niepowodzeniem i utworzeniem żydowskiego cechu rzeźniczego. Odzyskanie niepodległości przez Polskę w 1918 r. zapoczątkowało nowy etap w tworzeniu szkolnictwa zawodowego, niezbędnego do rozwoju rzemiosła. W 1923r. w Sosnowcu prowadzono 15 szkół zawodowych o różnych specjalnościach. Z przekształcenia kursów rzemieślniczych realizowanych przez Chrześcijańskie Towarzystwo Dobroczynności powstała Wieczorowa Miejska Szkoła Dokształcająca.

Dyrektorem szkoły został Wacław Krzyżkiewicz, który był również członkiem Towarzystwa Szkół Przemysłowo-Rzemieślniczych dbającego o ich prowadzenie oraz rozwój wiedzy technicznej. Celem średniego szkolnictwa rzemieślniczego było przygotowanie specjalistów do pracy. Edukacja była i jest jednym z nadrzędnych celów rzemiosła, dlatego też posiada osobne opracowania książkowe. Krzewienie wiedzy i propagowanie pracy w rzemiośle odbywało się na wystawach, gdzie prezentowały się cechy i drobni przedsiębiorcy. W 1939 r. zorganizowano w Sosnowcu wystawę Polskiego Przemysłu, Handlu i Rzemiosła z obszaru Zagłębia Dąbrowskiego. Wydarzenie tak istotne, że opatrzone szczegółowym katalogiem, który podaje szereg informacji o sekcji rzemieślniczej, która reprezentowana była przez cechy oraz prywatnych wystawców: Warsztaty Mechaniczne i Miedziano-Kotlarskie Jana Grendy i Przedsiębiorstwo Robót Blacharsko-Dekarskich Adama Hesse. Po wojnie w 1953 r. powstał w Sosnowcu Cech Rzemiosł Różnych w ramach którego powstały sekcje branżowe.

W 1973 r. uchwalono nowy statut oraz kierunki rozwoju i działania rzemiosła w którym zarejestrowanych było 1850 zakładów rzemieślniczych. Obecny zarząd Cechu stara się wyjść naprzeciw potrzebom rzemieślników w ich bardzo trudnych  warunkach ekonomiczno- gospodarczych, który wszelkimi siłami pragnie utrzymać Cech i jego tradycje. W cechu zarejestrowanych jest obecnie 90 zakładów rzemieślniczych następujących branż;  fryzjerskiej, motoryzacyjnej, spożywczej i różnej. Od 1999 r. posiada on własną Placówkę Kształcenia Ustawicznego. Placówka organizuje różnego rodzaju kursy zawodowe,  bhp i kurs pedagogiczny. Podstawową działalnością  pozostaje jednak tradycyjne utrwalenie więzi środowiskowych i postaw zgodnych z zasadami etyki i godności zawodowej, oraz prowadzenie na rzecz członków działalności społeczno – organizacyjnej, kulturalnej, oświatowej i gospodarczej.

Misją Cechu jest:

1) ochrona praw i reprezentowanie interesów członków oraz osób, na rzecz których prowadzona jest działalność w sferze zadań publicznych, wobec organów władzy i administracji państwowej, organów samorządu terytorialnego, sądów, związków zawodowych, urzędów i innych instytucji;

2) prowadzenie działalności społeczno-organizacyjnej, kulturalnej, oświatowej, socjalnej i gospodarczej;

3) utrwalanie więzi środowiskowych i postaw zgodnych z zasadami etyki i godności zawodowej rzemieślnika i przedsiębiorcy;

4) wykonywanie, na podstawie upoważnienia właściwej izby rzemieślniczej, zadań z zakresu nadzoru nad przebiegiem przygotowania zawodowego w rzemiośle pracowników młodocianych;

5) podejmowanie działań mających na celu zapewnienie przestrzegania prawa, zwłaszcza przepisów ustawy z dnia 22 marca 1989 r. o rzemiośle;

6) działalność na rzecz integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym;

7) promocja zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy i zagrożonych zwolnieniem z pracy;

8) działalność wspomagająca rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości;

9) działalność wspomagająca rozwój techniki, wynalazczości i innowacyjności oraz rozpowszechnianie i wdrażanie nowych rozwiązań technicznych w praktyce gospodarczej;

10) działalność wspomagająca rozwój wspólnot i społeczności lokalnych.

Cech realizuje swoją misję poprzez:

1) prowadzenie działalności społeczno-organizacyjnej służącej poprawie warunków prowadzenia działalności gospodarczej i zawodowej, szerzeniu zasad etyki zawodowej oraz prawidłowemu i rzetelnemu wykonywania zawodu;

2) badanie i ocenę sytuacji oraz warunków prowadzenia działalności przez przedsiębiorców;

3) przedstawianie właściwym organom administracji państwowej i organom samorządu terytorialnego wniosków i postulatów dotyczących poprawy warunków prowadzenia działalności przez przedsiębiorców;

4) świadczenie pomocy polegającej na udzielaniu porad i informacji, a także reprezentowanie przedsiębiorców wobec osób trzecich, przed sądami powszechnymi, organami administracji państwowej i samorządowej oraz sądami administracyjnymi;

5) udzielanie osobom trzecim informacji o usługach świadczonych przez członków oraz ich możliwościach produkcyjnych i usługowych;

6) rozpatrywanie skarg na działalność członków Cechu;

7) popieranie postępu technicznego i prac badawczych prowadzonych przez przedsiębiorców, otaczanie, w miarę posiadanych możliwości, opieką osób pracujących nad wynalazkami i usprawnieniami technicznymi;

8) współpracę z jednostkami naukowo-badawczymi, zwłaszcza w zakresie udostępnienia nowych technologii i projektów rozwiązań technicznych wraz z informacją o możliwościach ich zastosowania oraz w zakresie organizacji wymiany doświadczeń;

8) popieranie działalności artystycznej, organizowanie konkursów, wystaw oraz pokazów.